Tổn thương cổ là một trong những vấn đề phổ biến nhất trong các vụ tai nạn xe hơi. Giải pháp mới sẽ giảm thiểu hiện tượng này.

Một cú huých mạnh và bất ngờ, xe lao về phía trước với gia tốc lớn. Đai an toàn giữ chặt thân vào ghế, lực quán tính khiến đầu hành khách giật mạnh về phía sau rồi lao lên phía trước.

Một ngày sau đó những dấu hiệu bất thường xuất hiện như đau cổ; nhức đầu; đau ở vai hay giữa bả vai; đau lưng thấp; đau hoặc tê ở cánh tay; chóng mặt; ù tai; mờ mắt; khó tập trung hoặc ghi nhớ; dễ bị kích thích, rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi. Đó có thể là hậu quả của việc dùng gối tựa đầu không đúng cách.

Va chạm ôtô từ phía sau có gây lên tổn thương ở vùng cổ.

Bộ phận hạn chế di chuyển của đầu (gối tựa đầu) nhằm làm giảm các tổn thương ở vùng cổ, vai trong các vụ đâm xe từ phía sau. Ý thức được tầm quan trọng của nó, kể từ năm 1969 Mỹ yêu cầu trang bị chúng cho ghế trước của ôtô.

Trên hầu hết các xe đều có gối tựa đầu chỉnh tay. Để đạt độ an toàn tối đa, theo quy định của Mỹ, với xe du lịch vị trí thấp nhất của gối không thấp hơn 29,5 inch (749,3 mm) so với khớp hông người ngồi và ở vị trí cao nhất không thấp hơn 31,5 inch (800,1 mm). Đồng thời để tạo hiệu quả tối đa, khoảng cách giữa gối và đầu phải ngắn hơn 2 inch (50,8 mm).

Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, hầu hết lái xe không dành thời gian điều chỉnh gối tựa đầu ô tô cho đúng tầm, mà thường đặt chúng ở mức thấp nhất. Kết quả là gối tựa không phát huy công dụng.

Ủy ban an toàn giao thông quốc gia Mỹ NHTSA khuyến nghị đỉnh gối tựa phải nằm ở vị trí giữa đỉnh tai và đỉnh đầu. Nếu gối có khớp bản lề, nên đặt nó sao cho gần đầu nhất nhưng không đẩy đầu về phía trước. Vị trí tựa lưng cũng quan trọng, tư thế đứng sẽ tốt hơn khi ngả.

Khớp bản lề trong hệ thống giảm tổn thương cổ WHIPS của Volvo.

Bên cạnh loại gối tựa điều chỉnh tay, hiện này còn có 2 loại khác là gối điều chỉnh tự động và loại gối tựa đầu tích cực. Tất nhiên, loại gối thứ 3 bảo vệ cổ tốt nhất.

Gối tựa đầu tích cực được thiết kế với khả năng tự động thay đổi khi tai nạn xảy ra. Bằng cách kết hợp tựa lưng, gối tựa đầu không những hạn chế di chuyển của đầu mà còn cả thân. Volvo và Saab là 2 hãng tiên phong trong việc phát triển tính năng an toàn này.

Phần tử cốt yếu trong hệ thống giảm tổn thương cổ WHIPS (Whiplash Injury Prevention System) của Volvo chính là khớp bản lề liên kết giữa phần ghế và tựa lưng. Khi xảy ra va chạm, khớp này sẽ bị uốn cong cục bộ, đẩy ghế tựa lưng ô tô ra sau, và làm giảm di chuyển của thân. WHIPS cũng có một gối tựa đầu cố định với hình dạng tối ưu, và được đặt đủ cao, đủ gần đầu. Giảm gia tốc thân, hạn chế di sự chuyển của đầu mang lại hiệu quả bảo vệ cổ.

Nguyên lý làm việc của hệ thống Active Head Restraint.

Hệ thống Active Head Restraint (SAHR) có chức năng tương tự do Saab phát triển lại dựa trên quy tắc đòn bẩy. Khi xuất hiện và chạm từ phía sau, theo quán tính thân bị ép chặt vào phần tự lưng của ghế, lực ép tác động lên một tấm phẳng trên trong tựa lưng. Thông qua cơ cấu truyền động, lực này sẽ đẩy gối tựa về phía trước, ngăn không cho đầu bị giật lại phía sau. Ngoài ra, trong thiết kế phần tựa lưng, cũng có các cách thanh ngang và đệm nhằm hấp thụ năng lượng va chạm từ đó hạn chế di chuyển của thân.

Các nhà thiết kế của Saab rõ ràng đã nhận ra một điểm quan trọng: tựa lưng đóng vai trò quan trọng đối với việc bảo vệ cổ. Những cuộc nghiên cứu cũng cho thấy, trong cách va chạm từ phía sau ghế mềm thường bảo vệ người ngồi trong tốt hơn ghế cứng.

Thế Hoàng